Stacja Pyskowice

---

Działalność społeczna

Początkowe przestrzenie działalności stowarzyszenia koncentrowały się głównie na gromadzeniu i katalogowaniu archiwów oraz promowaniu historii transportowej Pyskowic. Z biegiem czasu oferta działań uległa znacznemu poszerzeniu. Zawiera ona teraz projekty dotyczące KRR, SKR oraz inne inicjatywy związane z rozwojem szybkiej kolei regionalnej w Górnym Śląsku. Dodatkowo, stowarzyszenie aktywnie uczestniczy w ochronie zabytków kolejnictwa oraz w rozwoju turystyki industrialno-transportowej w regionie.

W 2023 roku stowarzyszenie, współpracując z TOZK Pyskowice, podjęło ważną akcję mającą na celu uratowanie przed wyburzeniem 113-letniej nastawni bramowej Pk5. Jest to istotny element kompleksu dawnej parowozowni w Pyskowicach oraz jedno z ostatnich takich obiektów architektonicznych w Polsce i Europie. Ostatecznie, stalowa konstrukcja budynku została przeniesiona na teren pyskowickiego skansenu kolejnictwa, co umożliwiło jej remont i adaptację na cele muzealne. W styczniu 2024 roku konstrukcja przeszła na własność Powiatu Gliwickiego, po wcześniejszym przejęciu jej od PKP S.A.

Również w styczniu 2024 roku miasto Pyskowice zaprezentowało nową atrakcję turystyczną – „Stację Kultury”, która znajduje się w odnowionym budynku dawnego dworca kolejowego. W tym obiekcie zaaranżowano ekspozycję, w której zgromadzono odrestaurowane zabytkowe wyposażenie infrastruktury kolejowej oraz archiwalne pamiątki i fotografie związane z węzłem kolejowym w Pyskowicach. Stowarzyszenie odpowiada za utworzenie oraz utrzymanie tej kolekcji.

W marcu 2024 roku, w budynku miejskiego ratusza, zorganizowano ekspozycję stałą „Pyskowice Miasto” w Centrum Wystawienniczym MOKiS, również opracowaną przez stowarzyszenie. Zgromadzone materiały dotyczą rozbudowy miasta w latach 1945-2000, w tym unikalne na skalę kraju dokumentacje ŚKR oraz KRR, elementy wyposażenia kolejowego i modele kolejowe.

W sierpniu 2024 roku Stacja Pyskowice zorganizowała w mieście zbiórki żywności oraz wyposażenia dla wolontariuszy i służb zaangażowanych w akcję odławiania śniętych ryb ze zbiornika Dzierżno Duże, w odpowiedzi na katastrofę ekologiczną, jaka miała miejsce na Kanale Gliwickim.

Koleje piaskowe

W roku 2020 do internetowego portalu, prowadzonego przez stowarzyszenie, dołączono monografię poświęconą historii kolei piaskowych w regionie wschodnim Górnego Śląska. Zorganizowano także przejazd specjalnego pociągu, nazwanego Cztery Jeziora, na planowanej do likwidacji trasie kolei piaskowych nr 301.

Stacja Pyskowice odegrała istotną rolę w konflikcie pomiędzy KP Kotlarnia a fotografami zajmującymi się industrialnym i transportowym uwiecznianiem historii. Ten spór miał miejsce podczas wygaszania przewozów na liniach kolei piaskowych. W wyniku rozmów i działań kolektywu oraz Stowarzyszenia „Kolej na Śląsk”, udało się uratować most zsypowy „Wojciech” w Zabrzu, który został wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego. Prowadzone są równocześnie prace mające na celu zachowanie i wpisanie do rejestru zabytków części zabytkowego taboru kolei piaskowej oraz kolejowej i kopalnianej infrastruktury. Linię 301 stopniowo zlikwidowano w latach 2021–2023.

W połowie 2023 roku, Stacja Pyskowice przejęła na własność całe wyposażenie, które miało zostać wycofane, w tym dawną piaskową nastawnię kolejową „Dr (Drama)”. Składa się ona z nastawnicy, aparatu blokowego, planu świetlnego oraz innych przyległych urządzeń. Stowarzyszenie zapowiedziało ich rekonstrukcję w celach muzealnych oraz edukacyjnych. Dodatkowo, w tym samym miejscu stowarzyszenie przejęło pięciokomorowy semafor świetlny, który został odrestaurowany i obecnie działa jako eksponat w „Stacji Kultury” w Pyskowicach.

Aktywność bieżąca

W ramach działalności stowarzyszenia na stałe pracuje pięciu członków, którzy angażują się w różnorodne projekty i inicjatywy. Raz na jakiś czas, stowarzyszenie podejmuje współpracę z lokalnymi samorządami oraz innymi organizacjami, zarówno polskimi, jak i zagranicznymi, które zajmują się takimi tematami jak archiwizacja danych, ochrona zabytków, transport kolejowy oraz organizacja turystyki związanej z kolejnictwem.

W ramach swoich aktywności, stowarzyszenie organizuje lub współorganizuje różne wydarzenia, w tym wystawy, prelekcje o tematyce historycznej oraz przejazdy pociągów specjalnych. Poza tym uczestniczy w takich wydarzeniach kulturalno-społecznych jak Industriada, Noc Muzeów czy Europejskie Dni Dziedzictwa.

Stacja Pyskowice – Kolej Aglomeracyjna i Muzealna w GOP, przyjęła rolę patrona medialnego dla projektu rekonstrukcji oraz odbudowy rzeźby Stanisława Hochuła, która niegdyś zdobiła centralny punkt atrium dworca Pyskowice Miasto, za czasów jego funkcjonowania. Projekt ten został poddany pod głosowanie w siódmej edycji budżetu obywatelskiego miasta Pyskowice; jednakże nie otrzymał on dostatecznej liczby głosów, co uniemożliwiło jego realizację w ramach dostępnych funduszy.

W marcu 2024 roku Pyskowice zdobyły 90 880,00 zł dofinansowania w ramach konkursu „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2024”, organizowanego przez Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Dzięki tym funduszom planowany projekt odbudowy pomnika zyska możliwość realizacji.

Podobne instytucje

W Pyskowicach, od roku 2018, funkcjonuje Stowarzyszenie Stacja Pyskowice.

---

Oceń: Stacja Pyskowice

---